martes, 2 de xuño de 2009

O ancestral santuario do Monte do Viso (Dombodán)


O primeiro domingo de setembro celébrase a concorrida Romaría da Nosa Señora do Viso, no monte do Viso, parroquia de Dombodán. Xentes de tódalas comarcas lindeiras acércanse ao santuario da Nosa Señora do Viso, para pedir protección contra as pragas das colleitas e a favor dun bo parto.
É costume pasar por debaixo da Virxe para obtela gracia divina, tamén, hai quen lle dá a volta ás tellas da capela ata ter un feliz parto. Segundo Madoz, no lugar houbo un hospital de peregrinos e seica, na carballeira, celebrábase unha feira de gando. Arias Bonet, nun estudio sobre a VIA XIX romana, identifica o lugar do santuario coa mansión romana de Asseconia[1]. O monte do Viso (que significa ver, contemplar), reúne elementos típicos para a identificación dun santuario pagano; a localización nun terreo elevado, no medio dunha carballeira centenaria e unha fonte,...o santuario característico dos celtas é o que se atopa ao aire libre, habitualmente asociado con algún elemento xeográfico significativo, como pode ser unha fonte, unha pedra, unha montaña, unha illa ou un bosque,....[2] Ten ademais tres elementos cristianizadores para contrarrestar un culto pagán; capela, fonte con cruz e cruceiro.

A Capela da Nosa Señora do Viso do século XVIII, pertenceu á Casa de Remesil, os señores deste pazo xacen en varios sepulcros que podemos ver no presbiterio deste pequeno templo e que pertencen a Fernán Gómez de Seixas, comisario do Santo Oficio, Fernando de Remesil e Novoa e a súa esposa, cabaleiros que fundaron o Pazo de Remesil no século XV.

É máis que posible que O Viso, xa fora un santuario dunha ou varias divindades castrexas, e que as diferentes culturas que co tempo foron poboando a parroquia (a romana, a sueva, a cristián), adaptaran o santuario do Viso ao seu culto, en Galicia e norte de Portugal hai varios exemplos deste tipo de procesos(Caneda-As Canles en Campolameiro, (Pontevedra) é un proceso semellante, ben estudiado por M. Santos Estévez[3]).

A situación xeográfica e estratéxica do monte do Viso, tivo que ter moita importancia nos tempos antigos, este monte está rodeado de once castros do concello veciño de Touro e outros tantos do de Arzúa, atópase ao pe do río Ulla na fronteira sur do territorio do pobo coporo, na comarca de Arzúa, case no centro xeográfico de dito territorio que abranguía dende Tui a Lugo, dende O Viso tíñase unha vista panorámica do dominio coporo e do veciño cileno na provincia de Pontevedra, e no pé do monte atópase o castro da Torre.

Rosa Brañas nos ilustra sobre a importancia estratéxica dos santuarios célticos máis relevantes; Un dato especialmente significativo é a localización periférica das estacións respecto dos castros próximos, pois é común que os santuarios ocupen posicións fronteirizas entre diferentes comunidades étnicas ou políticas[4]. Antonio Balboa incide tamén no mesmo aspecto; Por outra banda atópanse os santuarios rurais,(...)que tiñan como misión principal marcar a fronteira entre territorios de pobos veciños. Eran lugares neutrais onde se podían celebrar tamén feiras, festas e asembleas, xa que se situaban nun territorio que non pertencia a ningún pobo, senón que estaba amparado pola protección dun deus[5].

Nos consideramos a Romaría do Viso como unha continuación e asimilación das festas das colleitas, (na cultura céltica o Lugnasad, festividade adicada ao deus Lug conmemorábase o 1 de agosto) onde ademais de realizar as ofrendas aos deuses, preparaban intercambios matrimoniais, celebraban concursos, organizaban carreiras de cabalos, disponían asembleas e realizábanse grandes banquetes, eran o que Estrabón describiu como unha festa total. Hoxe en día, as romarías continúan tendo case todos estes compoñentes festeiros. Como é ben sabido, aínda que á igrexa lle costa seguir asumindo estes ritos con sabor ancestral, a forza da tradición popular obriga a continuar con eles.

Non podemos especular sobre que divindades foron adoradas no Monte do Viso, máis parece evidente que os nosos castrexos coporos, e seguramente, xentes doutros pobos veciños como os cilenos, visitarían durante anos, o santuario pagán do Viso. É moi posible que coa chegada dos romanos e logo co establecemento das tribos suevas na parroquia de Dombodán os seus cultos e divindades trocaran coa cultura de turno.

Non cabe dúbida algunha de que os ritos pagáns no monte do Viso deberon finalizar, como máis tarde, no século XVI, que se encontrara o sepulcro de Fernán Gómez de Seixas, comisario do Santo Oficio (A Santa Inquisición) na capela, parece proba evidente de que estaba ben cristianizado a finais da Idade Media.

Mais, como diciamos, esta romaría, coma moitas outras que se festexan polo noso pais, teñen ese sabor ancestral que fan que a comunicación, a cultura popular, o enxebre bosque máxico e a festa,... , continúen resistindo; a costume da mocidade de durmir a noite anterior no entorno do santuario, os bancos corridos onde todos xantan xunguidos, e sobre todo a festa total ao aire libre segue reunindo aos galegos pese ás novas modas unificadoras da globalización. Que sexa para sempre.

Ata sempre e bo proveito. anosahistoria1gmail.com


Bibliografía:BERNÁNDEZ VILAR, X. O Comezo da nosa Idade Media, Editorial Toxosoutos. Noia, 2003.
CARIDAD ARIAS, j. Toponímia céltica de Galicia, Deputación Provincial de Lugo. Lugo, 2006.
DUMÉZIL, G. Los dioses de los germanos, Siglo Veintiuno Editores, S.A. México, 1973.
GONZÁLEZ GARCÍA, F.J. (Coord.) Los pueblos de la Galicia Céltica, Ediciones Akal, S.A. Madrid, 2007.
BALBOA SALGADO, A. A Galicia Celta, Edicións Lóstrego. Santiago de Compostela, 2007.
LAREDO VERDEJO, X.L. Guía de Arzúa, Concello de Arzúa. 1999.
CACHEDA VIGIDE, E.A. Arzúa en el camino de Santiago, Editorial Everest. León, 1987.
CACHEDA VIGIDE, E.A. La religiosidad popular en Galicia. El municipio de Arzúa, Concello de Arzúa, Santiago, 1991.
LÓPEZ PEREIRA, X.E. Cultura, relixión e supersticións na Galicia sueva, Universidade da Coruña, 1996.
LUCAS ÁLVAREZ, M. Tumbo A de la Catedral de Santiago, Edicios do Castro. Santiago,1998.
TORRES RODRÍGUEZ, C. El Reino de los Suevos, Fundación Barrie de la Maza. A Coruña, 1977.
RODRÍGUEZ IGLESIAS, F. Un reino para Galicia: os suevos, Hércules de Ediciones, S.L. A Coruña 2003.
SÁEZ TABOADA, B. As comunicacións romanas na provincia da Coruña. Santiago de Compostela, Edicións Lea,S.L. 2007.
[1] Pax. 58, As Comunicacións romanas na provincia da Coruña.[2] Pax. 51, A Galicia Celta[3] Pax. 393, Los pueblos de la Galicia Céltica[4] Pax. 395, Los pueblos de la Galicia Céltica[5] Pax. 48, A Galicia celta[6] Pax. 430 Los pueblos de la Galicia Céltica

Ningún comentario:

Publicar un comentario